De mythe van originaliteit

Waarom authenticiteit meer zegt dan vernieuwing

Er ligt een opvallende druk op kunstenaars om origineel te zijn. Alsof elk werk een baanbrekend nieuw idee moet bevatten – iets dat nog nooit eerder is gedaan of gedacht. Zeker in een tijd waarin alles snel zichtbaar en deelbaar is, lijkt ‘nieuwheid’ een soort minimumvoorwaarde geworden. Maar is dat terecht? Is originaliteit werkelijk de heilige graal in kunst?

Schrijver Hans van den Bemd zei ooit: “Alle goede ideeën zijn al eens bedacht. Wat telt, is niet het idee, maar de manier waarop het gebracht wordt.” In de literatuur geldt dat principe al langer: een eigen stem, een beeldende toon, geloofwaardige personages. Maar hoe zit dat in de beeldende kunst? Bestaat echte originaliteit eigenlijk nog – en moeten we daar als kunstenaars nog naar streven?

Invloed is onvermijdelijk

Wie naar de kunstgeschiedenis kijkt, ziet dat kunstenaars altijd gebouwd hebben op wat hen voorging. Thema’s als vergankelijkheid, introspectie, de mens, liefde en verlies keren steeds weer terug. De kracht zit niet in het bedenken van iets volkomen nieuws, maar in de manier waarop iemand die thema’s opnieuw verbeeldt. Kunst ontstaat juist in de spanning tussen het bekende en het persoonlijke. De keuze van materiaal, de gevoeligheid van de lijnvoering, de sfeer die je opbouwt – dát maakt werk uniek, zelfs wanneer het onderwerp vertrouwd is.

Hoe ik dit in mijn werk vertaal

In mijn tekeningen werk ik met thema’s als verstilling, veerkracht en kwetsbaarheid. Mijn werk is een zoektocht naar de diepere lagen van het mens-zijn, naar emoties die vaak moeilijk in woorden te vangen zijn, maar die ik probeer vast te leggen in beelden. Ik wil de rauwheid en de schoonheid van menselijke ervaringen tonen – de momenten waarin we onszelf zien in al onze kracht en kwetsbaarheid. Geen van die onderwerpen is nieuw. En toch probeer ik elke keer opnieuw een persoonlijke vertaling te vinden door te zoeken naar wat binnenin mij leeft – en zich via mijn kunst laat zien.

Een concreet voorbeeld hiervan zie je in mijn tekening Serenity, geïnspireerd door Picasso’s Le Rêve.

In Le Rêve heeft Picasso een vrouw in een dromerige, ontspannen houding vastgelegd. Haar gesloten ogen, de ontspannen uitdrukking en de subtiele eenvoud van haar houding geven een diep gevoel van sereniteit weer. Dit schilderij bracht me ertoe om hetzelfde gevoel van kalmte vast te leggen, maar in een expressie die verder gaat dan alleen de visuele elementen. Net zoals de vrouw in Le Rêve zich overgeeft aan de stilte van haar droom, heb ik in Serenity een moment gecreëerd van volledige overgave aan innerlijke rust, een vlucht uit de hectiek van de wereld om ons heen. Hoewel Serenity en Le Rêve totaal verschillende werken zijn – mijn tekening ingetogen in grafiet, Picasso’s schilderij expressief in kleur – ligt de inspiratie in het onderwerp en de emotie. Het gaat niet om visuele gelijkenissen of stijl, maar om het vertalen van hetzelfde gevoel op mijn eigen manier. Zo ontstaat een werk dat volledig mijn eigen stem draagt, terwijl het een subtiele dialoog aangaat met de emotie die Picasso vastlegde.

Het vertalen van zo’n emotie en gevoel, zoals ik deed in Serenity, gebeurt niet alleen in het idee, maar ook in de manier waarop ik werk. Hierbij zijn de technieken, materialen en kleuren in mijn werk geen toevallige keuzes, maar een bewuste manier om de gelaagdheid van menselijke emoties en de vergankelijkheid van het leven vast te leggen. Elk element wordt zorgvuldig toegepast om de juiste emotie en sfeer te vangen. Mijn tekeningen zijn meer dan alleen beelden op papier; ze dragen betekenis, diepgang en een onuitgesproken verhaal in zich. Het is mijn zoektocht naar de kern van wat het betekent om mens te zijn.

De druk van originaliteit loslaten

Hoewel mijn onderwerpen en materialen niet nieuw zijn, ligt de zeggingskracht in de manier waarop deze elementen samenkomen. De werken zijn geen poging tot vernieuwing om de vernieuwing, maar een zoektocht naar echtheid – naar een laag van emotie die zich niet opdringt, maar langzaam ontvouwt. Juist in die subtiliteit schuilt de eigenheid: in de keuze van materialen, in de gelaagde opbouw van lijnen en tonen, in de stilte tussen de contouren. Wat mijn tekeningen onderscheidt, is niet het onderwerp of het idee, maar de manier waarop ik het verbeeld.

En precies daar – in het trouw blijven aan mijn eigen blik en handschrift – ontstaat iets dat misschien niet baanbrekend nieuw is, maar wel onmiskenbaar van mij is. Misschien is dat wel wat originaliteit werkelijk betekent: niet iets bedenken dat nog nooit eerder is gedaan, maar je eigen ervaringen, emoties en intuïtie de ruimte geven in je werk. Het zijn de keuzes die je dan maakt in materiaal, toon, in gevoeligheid - die een vertrouwd thema een eigen gelaagdheid en zeggingskracht geven.

Wat denk jij: draait kunst om vernieuwing, of om de kracht van een authentieke stem?

Liefs,

Kaat